Wmebv onderzoek
Gemeenten niet klaar voor Wmebv
Nederlandse gemeenten stellen hun inwoners en bedrijven onvoldoende in staat producten en diensten via een digitaal kanaal aan te vragen. Hiermee voldoet een overgrote meerderheid (97,4%) van de Nederlandse gemeenten, een half jaar voor inwerkingtreding van de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv), niet aan het recht om elektronisch zaken te doen met de overheid. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd door bestuurskundig adviesbureau Daadkracht.
De Nederlandse Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) kreeg het onderzoek op vrijdag 6 juni 2025 aangeboden tijdens het Wmbev congres: Bouwen aan (digitale) dienstverlening.
Verplichtingen in het kader van de Wmebv
Op 1 januari 2026 treedt de Wmebv in werking. Nederlandse gemeenten staan voor de opgave om op tijd te voldoen aan de verplichtingen die de nieuwe wet stelt. De Wmebv is van maatschappelijk belang, omdat het duidelijke spelregels vastlegt voor de communicatie tussen inwoners, bedrijven en overheden. De Wmebv verplicht niet alleen gemeenten, maar alle Nederlandse overheden onder andere om per product of dienst ten minste één digitaal kanaal in te richten en aan te wijzen, ontvangstbevestigingen te versturen en inwoners te ondersteunen bij digitale communicatie met de overheid (zorgplicht).
Digitale aanvragen printen
De Wmebv stelt dat iedereen elektronisch zaken moet kunnen doen met gemeenten, wanneer het contact deel uitmaakt van een procedure over een besluit, klacht of ander wettelijk voorgeschreven bericht. De wet verplicht gemeenten hierbij digitale kanalen, zoals e-formulier, e-mail of MijnGemeente omgeving, formeel aan te wijzen door middel van het aanwijzingsbesluit. Daadkracht heeft door middel van online onderzoek op de gemeentelijke websites van alle 342 gemeenten, voor 20 veel bezochte producten en diensten, zoals evenementenvergunning, geboorte-aangifte, leerlingenvervoer of bezwaar, onderzocht of gemeenten een digitaal kanaal beschikbaar stelden aan hun inwoners en bedrijven. Binnen het onderzoek zijn in totaal 6.840 producten en diensten bij 342 gemeenten onderzocht. Gemeenten hebben voor 81,8% van alle onderzochte producten en diensten een digitaal kanaal beschikbaar gesteld op de gemeentelijke website.
Van de 342 gemeenten hebben 9 gemeenten voor alle 20 onderzochte producten en diensten een digitaal kanaal beschikbaar gesteld. 97,4% van de gemeenten heeft daarmee voor één of meer veel bezochte producten en diensten geen digitaal kanaal beschikbaar gesteld.
Gemeten naar digitaal kanaal, bieden gemeenten voor de onderzochte producten en diensten voor het overgrote deel (76,2%) e-formulieren aan, gevolgd door e-mail (17,7%) en Mijn Gemeente (6,1%). Van het totaal aan producten en diensten moet 3,5% van de aanvragen door inwoners en bedrijven worden geprint, fysiek ingevuld, ingescand en aan de gemeente per e-mail verstuurd.
Helft van de gemeenten stuurt geen ontvangstbevestiging
Wanneer gemeenten een digitaal bericht ontvangen via een digitaal kanaal, moeten zij de ontvangst van dit bericht bevestigen aan de inwoner of het bedrijf, zo stelt de Wmebv. Een inwoner of het bedrijf weet dan dat het bericht is aangekomen en dat termijnen gaan lopen. Op de vraag die via het algemene contactkanaal is gesteld: “Zijn er kosten verbonden aan het parkeren in de buurt van het gemeentehuis?” heeft de helft van de gemeenten (51,5%) binnen 10 werkdagen de ontvangst van het bericht bevestigd. In alle gevallen stuurden gemeenten de bevestiging per e-mail. Gemeenten binnen de kleinste inwonerscategorie (tot 25.000) versturen in 48% een ontvangstbevestiging, bij de gemeenten in de grootste inwonercategorie (250.000+) is dit 75,0%.
Nog geen 2% gemeenten heeft een aanwijzingsbesluit gepubliceerd
De Wmebv verplicht gemeenten via een officieel besluit bekend te maken welke digitale kanalen voor de formele berichten openstaan. Dit besluit heet ook wel het aanwijzingsbesluit. Niet ieder kanaal is geschikt voor ieder bericht, bijvoorbeeld omdat het niet veilig genoeg is of omdat andere waarborgen, zoals een ontvangstbevestiging, niet ingebouwd zijn. Het aanwijzingsbesluit geeft duidelijkheid aan inwoners en bedrijven welk digitaal kanaal zij mogen gebruiken. Van de 342 gemeenten hebben 6 gemeenten (1,8%) een aanwijzingsbesluit gepubliceerd op officielebekendmakingen.nl.
Gemeenten communiceren beperkt over invulling zorgplicht
De Wmebv moet leiden tot een stroomversnelling in de gemeentelijke digitale dienstverlening. Om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan in de communicatie van en met de overheid geldt sinds 1 januari 2024 een zorgplicht. Wanneer een inwoner bijvoorbeeld niet begrijpt op welke wijze het mogelijk is digitaal zaken te doen met de gemeente, moet de gemeente hier hulp voor aanbieden. De zorgplicht gaat verder dan de andere verplichtingen uit de Wmebv: het verplicht gemeenten om passende ondersteuning te bieden in álle communicatie met inwoners en bedrijven. Het gaat dus niet enkel om degenen die moeite hebben met digitalisering. Hoewel uitvoering geven aan de zorgplicht verplicht is, ligt niet vast hoe een gemeente deze moet invullen en hoe zij daarover communiceert. Het overgrote deel van de gemeenten (81,3%) biedt geen vindbare informatie over de invulling van de zorgplicht op de algemene (contact)pagina’s op de website. Bij de gemeenten die wel informatie vermelden over de invulling van de zorgplicht, is de strekking van de inhoud algemeen van aard.
Over het onderzoek
Daadkracht heeft door middel van deskresearch de verplichtingen uit de Wmebv in kaart gebracht. Door middel van online onderzoek is informatie verzameld om te beoordelen op welke wijze gemeenten in de praktijk invulling geven aan de wettelijke verplichtingen. Hiervoor zijn drie aspecten onderzocht. Allereerst is op gemeentelijke websites de aanwezigheid van digitale kanalen voor 20 veel bezochte producten en diensten onderzocht. Hierbij is tevens geïnventariseerd hoe gemeenten op hun websites communiceren over de invulling van hun zorgplicht. Daarnaast de beantwoording van het algemeen e-mailadres of algemeen e-formulier om te toetsen of en hoe gemeenten een ontvangstbevestiging versturen. Tot slot de publicaties op officielebekendmakingen.nl om te toetsen of en hoe gemeenten een aanwijzingsbesluit hebben genomen en gepubliceerd. Het online onderzoek is uitgevoerd in de periode maart-mei 2025.
Benieuwd naar de resultaten?
Laat je gegevens achter en wij sturen je het onderzoek toe!
Over Daadkracht
We helpen organisaties te voldoen aan de Wmebv per 1 januari 2026. Zo bouwt Daadkracht al sinds 1999 aan de digitale overheid. Wij leveren advies en ondersteuning op gebied van elektronisch bekendmaken, organisatievraagstukken gerelateerd aan digitale dienstverlening en we creëren opleidings- en ervaringsplekken voor jong talent. Daadkracht bestaat uit vier bedrijven: Daadkracht Bekendmaken (sinds 1999), Daadkracht Advies (sinds 2008), Daadkracht Digitaal (sinds 2017) en Daadkracht Talent (sinds 2018).